KERNWAPENS; NOBELPRIJS VOOR DE VREDE
Het is moeilijk precies vast te stellen welke resultaten de Pugwash-beweging heeft bereikt. Zij is immers slechts een van vele politieke, economische en ideologische krachten die het verloop van internationale ontwikkelingen bepalen. Niettemin staat vast dat Pugwash een rol gespeeld heeft bij het bereiken van het verdrag tot het stopzetten van bovengrondse kernproeven van 1962;
Tevens heeft Pugwash een rol gespeeld bij het verdrag tegen de verspreiding van kernwapens van 1968; de conventie ter uitbanning van biologische wapens van 1972; het verdrag tegen de installatie van anti-raketsystemen van 1972; het SALT-I akkoord over de beperking van strategische wapens van 1972; het SALT-II akkoord (uitbreiding van SALT I) van 1979 en het IMF akkoord over het afschaffen van raketten voor de middellange afstand van 1987.
Dat deze rol internationaal hogelijk wordt gewaardeerd blijkt uit de toekenning in 1995 door de Noorse Nobel Commissie van de Nobelprijs voor de Vrede. Deze prijs, de hoogst denkbare onderscheiding voor diensten ter bevordering van de vrede, werd gelijkelijk verdeeld tussen de internationale Pugwash beweging en haar president, de kernfysicus Joseph Rotblat. De commissie heeft besloten tot het aan hen toekennen van deze eer:
“… wegens hun inspanning voor het verminderen van de rol van kernwapens in de internationale politiek, en op den duur eliminatie van deze wapens…”
Klik hier voor meer informatie over de toekenning van de Nobelprijs op 13 oktober 1995.
CHEMISCHE WAPENS
Speciale vermelding verdient het verdrag betreffende een wereldwijd verbod op chemische wapens, dat op 13 januari 1993 in Parijs voor ondertekening werd opengesteld. Gedurende ruim twintig jaar hebben Pugwash-specialisten in de twintig door Pugwash over dit onderwerp georganiseerde workshops met de diplomaten die de onderhandelingen voerden die tot dit verdrag hebben geleid, samengewerkt. Omdat de internationale organisatie voor het verbod op chemische wapens (OPCW), die het naleven van het verdrag gaat controleren, in Den Haag komt, zal Pugwash Nederland een belangrijke rol gaan spelen bij de nieuwe reeks workshops die over problemen rond de uitvoering van het verdrag gaan. Zes workshops van de nieuwe reeks werden al door Pugwash Nederland georganiseerd.
CONVENTIONELE WAPENS
Al gaan de gevolgen van de inzet van kernwapens ons voorstellingsvermogen ver te boven, het blijft een feit dat sinds 1945 geen gebruik daarvan is gemaakt. Maar in dezelfde periode hebben conventionele wapens, naar schatting, honderd keer meer slachtoffers geëist dan de atoomwapens op Hiroshima en Nagasaki. Hoewel in de periode na de Koude Oorlog de productie van conventionele wapens leek af te nemen, zijn er sterke aanwijzingen dat deze trend zich niet voortzet en dat in toenemende mate zeer moderne wapensystemen worden geëxporteerd naar crisisgevoelige gebieden, zoals het Midden Oosten en Zuid-Oost Azië. Bovendien is er in bepaalde delen van de wereld een oververzadiging van zogenoemde lichte wapens die sinds 1945 miljoenen slachtoffers, voornamelijk onder de burgerbevolkingen hebben veroorzaakt. Ook liggen naar schattingen van de VN circa 100 miljoen mijnen begraven in crisisgebieden. Deze mijnen kunnen met recht door de langdurige gevolgen voor de burgerbevolkingen als massavernietigingswapens op termijn worden aangemerkt. Al sinds haar oprichting heeft de proliferatie van conventionele wapens op de agenda van iedere Pugwash conferentie gestaan, maar het is steeds niet gelukt om de regeringen van de wereld te bewegen adequate instrumenten te creëren om de wapenhandel onder controle te krijgen. Deze problematiek zal daarom steeds de aandacht van Pugwash, en in het bijzonder van Pugwash Nederland, opeisen.