Boekbespreking
Noreena Hertz
The Silent Takeover; Global capitalism and the death of democracy;
Nederlandse Vertaling: De Stille Overname;
Contact A’dam; E 24.95
Noreena Hertz (33) is een Brits wonderkind dat op haar 19e afstudeerde in economie en filosofie en op haar 23e in 1992 Rusland ging helpen met de overstap naar een nieuwe economie. Het bovenstaande protestboek is een bestseller tegen een voortwoekerende globalisering, in flitsende stijl met snel opeenvolgende stukken geschiedenis, harde feiten, anekdotes, zonder echter iedere vorm van vrije-markt economie te verwerpen. Daarmee nemen enerzijds de meest fervente anti-globaliseerders afstand tot haar en hoort men anderzijds in het economisch-politieke establishment zeggen dat het boek geen oplossingen biedt.
Wat dat laatste betreft: wie heeft de oplossingen wel? Het is een verdienste dat het boek signaleert: de vrije-markt fundamentalisten brengen de democratie in gevaar; multinationals nemen een macht overige waar geen overheid meer iets tegen kan uitrichten. Welke grote politieke partij je ook kiest, ze bieden slechts één oplossing: groei-economie met consumentisme, korte termijn en extreme macht van het geld. Regeringsleiders, IMF en Wereldbank stellen dat de ontwikkelingslanden zich ook moeten aanpassen aan de ‘wetten’ van de vrije markt. Landen die dat doen boeken volgens economische incatoren vooruitgang.
Noreena Hertz stelt daar tegenover dat nog nooit in de moderne geschiedenis de kloof tussen arm en rijk zo groot is geweest: houdt de economische geweldenaars in toom en vergeet niet dat ze hun vermogens verdienen dankzij een moeizaam opgebouwde maatschappij. Belasting betalen aan die maatschappij is niet iets misplaatst maar juist iets rechtvaardigs voor een duurzame maatschappij.